Co to jest dykcja i jak ją poprawić?

Czy prosisz czasem o powtórzenie czyjejś wypowiedzi lub zdarza się, że to Ciebie ktoś o to prosi? Możliwe, że nie tyle wynika to z tego, że wypowiedź jest w obu przypadkach zbyt cicha, ile że po prostu jest niewyraźna. Innymi słowy, za niezrozumienie przekazu odpowiada dykcja. Co to dykcja? To sposób wypowiadania zbitek głoskowych, czyli wyrazów i ich połączeń, to wyraźne mówienie, poprawna wymowa.

Jak zadbać o właściwą dykcję?

Skoro wiemy co to jest dykcja, to jak zadbać o tę właściwą? Aby mieć pewność, co do tego, na ile poprawnie się wypowiadamy, warto udać się do logopedy, który zdiagnozuje nam wady wymowy lub usterki dykcyjne. Może się przy okazji okazać, że taka wizyta wpłynie na nasze życie bardziej, niż podejrzewalibyśmy. 

Miałem kiedyś kłopot z chrypką, a żadne leki na gardło nie pomagały. Udałem się więc do logopedy, ten zaś skierował mnie do foniatry, czyli lekarza od krtani, ten z kolei – do gastrologa, a ten na… gastroskopię, co pozwoliło zdiagnozować problem będący przyczyną chrypki. Leżał on… w żołądku.

Czemu tyle o tej drobnej przypadłości? Ponieważ tego rodzaju problemy wpływają na pewność siebie, na płynność naszej wymowy i przyjemność wynikającą z posługiwania się swoim głosem. Na tę przyjemność składa się wiele elementów, a wśród ważniejszych jest poprawna dykcja oraz emisja głosu.

Jak ćwiczyć dykcję?

W tym wpisie jednak skoncentruję się na tym, co pomoże nam poczuć większą pewność siebie płynącą ze świadomego i właściwego wymawiania wybranych zestawień głoskowych. Ich skromny wybór zamieszczam poniżej, a dotyczy on na dobry początek wymowy głosek nosowych: ę oraz ą. Ta pewność siebie i poprawna dykcja przyda się nam nie tylko podczas wystąpień publicznych, lecz także podczas każdego rodzaju autoprezentacji.

Jak wymawiamy ę oraz ą w środku wyrazów, takich jak: 

Kępa

Gęba

Trąbić

Dąb

Przerębla

Przeziębienie?

Wymawiamy je jak: em, om.

Jak je wymówimy przed: t, d, c, dz – w wyrazach, jak:

Okręt

Tętno

Gawęda

Błędy

Wstręt

Kąt?

Wypowiemy je jak: on, en.

A jak przed: f, w, s, z, sz, ż? W wyrazach jak:

Klęska

Rozwiązanie

Mężczyzna

Prążkowany

Wiązać

Krążownik

Właśnie tutaj wypowiemy je nosowo.

Ćwiczenia dykcji – podsumowanie

Oczywiście jest wiele innych zasad, które można poznać zarówno na moim szkoleniu z wystąpień publicznych, jak i w obszernej literaturze przedmiotu. Szczególną uwagę warto zwrócić na wypowiadanie „ę” na końcu wyrazów, jak: proszę, dziękuję etc. – tam nie ma nosowości, i choć niektórzy językoznawcy nie mają nic przeciw, to większość uważa, że o ile ta nosowość się pojawia, to jest bardzo lekka. Lepiej zatem wypowiedzieć tę głoskę bez nosowości, niż z przesadną.

Na zakończenie dodam jeszcze, że jeśli już zwracamy się do publiczności przez „szanowni państwo”, to w wyrazie „państwo” nie wypowiadamy „ń”, ponieważ zamienia się tam ono w „j”, a zatem powiemy: pajstwo.

Polski język nie jest łatwy, ale jeśli już świadomie się nim posługujemy, to tym większą czerpać można z tego przyjemność. W każdym razie tego sobie i Państwu życzę.

O autorze

Przemysław Kutnyj

Certyfikowany trener biznesu, autor książek o retoryce i sztuce konwersacji, wydanych w renomowanych wydawnictwach. Mistrz Polski w wystąpieniach publicznych (TMI). Wieloletni członek nonprofitowej organizacji Toastmasters International. Prywatnie adept karate i sztuki fotografii.

Sprawdź moje usługi